پایان نامه بررسی اصول و مبانی تعلیم و تربیت از منظر قرآن و احادیث در سنین کودکی و نوجوانی

پایان نامه کارشناسی ارشد

عنوان:

بررسی اصول و مبانی تعلیم و تربیت از منظر قرآن و احادیث در سنین کودکی و نوجوانی

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات: 121  صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

مقدمه

1-1 کلیات

اولین مربی و معلم انسانها خداست که  با ارسال رسولان خود عهده دار تعلیم و تربیت انسانها شده است. خداوند در قرآن با بیان کلمه «رب» که حدود هزار بار آن را ذکر کرده مربی بودن خود را برای بندگان گوشزد نموده و استعداد فراگیری علم و دانش و پذیرش رشد و کمال را به بندگانش عطا فرموده است، همچنین انبیاء را فرستاده تا با تعلیم و تزکیه،  بندگان خود را به کمال برساند. پیشوایان گرامی اسلام از همان ابتدا مسأله تربیت و هدایت مردم را در رأس برنامه­های خود قرار می­دادند. به طور مثال پیامبراکرم می­فرمایند: «أَکْرِمُوا أَوْلَادَکُمْ‏ وَ أَحْسِنُوا أَدَبَهُمْ یُغْفَرْ لَکُم»: فرزندانتان را گرامى دارید، و خوب تربیت کنید، تا خداوند شما را بیامرزد.

(طبرسی،1370: 223). انسان ذاتاَ  تربیت پذیر است و اگر این ویژگی وجود نداشت تعلیم و تربیت برای او قابل تصور نبود. شاید بتوان موجودات عالم را از نظر تعلیم و تربیت دو دسته دانست. موجوداتی که مثل حیوانات وجود و کمالی متفاوت دارند و موجوداتی که مثل انسان وجودشان بر کمال تقدم دارد و در اثر تعلیم و تربیت به کمال می­رسند. یکی از اصول تعلیم و تربیت دخالت زمان و مکان در تربیت است، بهترین دوران تعلیم و تربیت اسلامی انسان از سن شش سالگی آغاز می­شود تا دوران جوانی این که گفته شده علم در کودکی مانند نقشی است که بر سنگ حک می­شود یک حدیث و یک واقعیت مسلم است. از امام علی (ع) نقل شده که فرمودند: «مَنْ‏ لَمْ‏ یَتَعَلَّمْ‏ فِی‏ الصِّغَرِ لَمْ یَتَقَدَّمْ فِی الْکِبَر». کسی که در کودکی آموزش نبیند در بزرگی بر دیگران تقدم نمی­یابد. (تمیمی آمدی،1366: 43). این نکته نیز در خور دقت است که به رغم آنکه شأن معصومان هدایتگری و تعلیم و تربیت است و این شأن در رفتار آنها بیشترین تجلی را داشته است، اما در این زمینه آثار و تحقیقات معتبر کمتر در دسترس است. از سوی دیگر بی­توجهی به بسیاری از مفاهیم و عناوین خاص و جزیی در باب تعلیم و تربیت در فضای سیره و قرآن و فقدان نگاه تربیتی به سیره و فرایند زندگی معصومان کاستی­های دیگری است که در این عرصه دیده می­شود. حتی برخی از متخصصان تعلیم و تربیت گفته­اند که بحران تربیتی موجود در جهان به ویژه جهان اسلام، محصول جدایی غیر منصانه نظام تربیتی موجود از منابع اصیل وحیانی است. آنها تنها راه نجات از این بحران را که به معنای نجات بشریت به تمام معنا است، روی آوری مجدد به منابع لایزال الهی به خصوص در حوزه تعلیم و تربیت می­دانند. (صادق زاده،86:1379). بر همین اساس در این تحقیق سعی برآن شده است که اصول و مبانی تعلیم و تربیت کودک و نوجوان را از بعد قرآن و احادیث مورد بررسی قرار دهیم. برای ما که پیرو آیین انبیاء الهی هستیم پیمودن این راه (تربیت دینی) وظیفه و فرض مسلم است و بر این اساس شناخت ابعاد و زوایای این مسیر یعنی اهداف، اصول، مبانی، روش­ها، مراحل و منابع و هم­چنین آسیب­ها و درمان­ها در تربیت دینی بر ما لازم است.

1-1-1 اهمیت و ضرورت تحقیق

شاید کمتر کسی باشد که در باره اهمیّت و لزوم تعلیم وتربیت شک کند، زیرا با اندکی تفکر روشن می­شود که انسان شدن در گرو اقدامات تعلیمی چه از طرف خود و چه از طرف پرورش­دهندگان او می­باشد. اساساَ باید دانست که تمام زندگی بشر هم در بعد فردی و اجتماعی و هم به طور مستقیم و غیر مستقیم با امر تعلیم و تربیت ارتباط دارد. زیرا انسان موجودی صاحب اختیار و دارای اراده است و اختیار وی تحت تأثیر حالات درونی و گرایش­های روحی اوست، که اگر این گرایش­ها و حالات در اثر تعلیم و تربیت صحیح به مسیر درست و اصولی خود هدایت شود می­توان امید داشت که انسان در صحنه­های گوناگون مطابق حق و به روش صحیح عمل خواهد کرد، و از آن جایی که هدف غایی از تعلیم و تربیت اسلامی این است که مقدمات حرکت و هدایت آدمی را در صراط مستقیم پرستش پروردگار فراهم آورد و معراج او را به سمت کمال انسانی آسان سازد، تا به این ترتیب استعداد و لیاقت قدم نهادن در آستان قرب ربوبی را کسب کند، و با وصال به حق به سعادت ابدی برسد. به قول سعدی شیرازی:

” رسد آدمی به جایی  که بجز خدا نبیند     بنگر که تا چه حد است مقام آدمیّت

طیران مرغ دیدی تو ز پای بند شهوت           بدر آی تا ببینی طیران آدمیت”

در اسلام امر تعلیم و تربیت با نزول اولین آیات وحی بر پیامبر گرامی آغاز شد که بر طبق این آیات بر دو عنصر بنیادین تعلیم وتربیت، یعنی کسب علم و دانش از یک سو و تعالی روح و کمال انسانی از سوی دیگر تأکید می­شود. و این از موضوعاتی است که جامعه بشری از همان روزگار نخستین حیات به آن نیاز داشته و روز به روز با توسعه زندگی اجتماعی، علمی و سیاسی این نیاز بیشتر شده است. اما در بیشتر موارد هرچه علوم طبیعی و مادی رونق پیدا کرده است و زندگی به جانب ماشینی و صنعتی شدن توسعه یافته است، خود انسان از اصول و مبانی تربیت و فضایل انسانی دور مانده است، شاید یکی از علت­های این امر آن است که علم را از ایمان و تقوا جدا نمودند و تعلیم را از تربیت و تزکیه بی­نیاز دانستند، در حالی که باید اذعان داشت دانش به بشر توانایی و روشنی می­دهد و او را بر طبیعت و ماده غالب می­سازد، اما آنچه به انسان ارزش والا و هدف عالی می­بخشد و او را انسان به معنی واقعی می­سازد”تربیت” است .

1-1-2 هدف تحقیق

هدف از این پژوهش بررسی اصول و مبانی تعلیم و تربیت از منظر قرآن و احادیث در سنین کودکی و نوجوانی می­باشد. هم­چنین توجه به این نکته که شرایط اجتماعی از جمله مدرن شدن جامعه، برنامه­های آموزشی در مدارس و...چه تأثیری می­توانند بر روند تعلیم و تربیت بر مبنای قرآن و احادیث در سنین کودکی و نوجوانی داشته باشند. و در نهایت پرداختن به این مسأله که آیا می­توان اقداماتی را جهت بهبود و اثر بخشی بیشتر روش­های تعلیم و تربیت فعلی بر مبنای قرآن و احادیث ارائه داد.......