پایان نامه ارشد کشاورزی - تاثیر محلول پاشی کود اوره و تراکم بوته بر روی رشد و نمو سورگوم علوفه ای

پایان نامه کارشناسی ارشد

 رشته کشاورزی(زراعت)

عنوان :
تاثیر محلول پاشی کود اوره و تراکم بوته بر روی رشد و نمو سورگوم علوفه ای در شرایط آب و هوایی شهرستان کوهدشت

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات:120   صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

چکیده

با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند مناطق خشک و نیمه خشک جهان لزوم بهره برداری از گیاهان علوفه ای با درجه سازگاری بالا با این اقلیم به همراه عملکرد بالا برای تولید علوفه و حداقل نیاز آبی مانند سورگوم علوفه ی بیش از پیش احساس می شود.بدین منظور آزمایشی درتابستان سال 1389 در شهرستان کوهدشت با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. هدف این تحقیق بررسی اثرات تراکم کاشت (20000،25000،32000 بوته در هکتار) و محلول پاشی کود اوره (0و100و200و300) کیلو گرم بر هکتار بر رشد و نمو سورگوم علوفه ای در شهرستان کوهدشت بود. کود ازته در چهار سطح 0،100،200،300 کیلو گرم به عنوان کرت اصلی و تراکم در سه سطح (20،25،32هزار بوته در هکتار) به عنوان کرت فرعی لحاظ گردید.اثر این عوامل بر روی صفات فنولو ژیک، صفات مرفولوژیک،اجزاء عملکرد ،شاخص های رشد مورد بررسی قرارگرفت. زمان سبز شدن و سنبله رفتن بر اساس میانگین 5 بوته محاسبه شد.حداکثرمقادیر ارتفاع بوته و وزن ساقه در اوره سطح چهارم و تراکم سوم(N4D3) با مقادیر253 سانتی متر و 900 گرم در بوته به دست آمد.مقادیر حداکثر شاخص برگ و سرعت  رشد محصول به ترتیب با6/5و 79 گرم در متر مربع در 1009 درجه  روز رشد مشاهده شد در حالی که مقادیر زیاد سرعت رشد نسبی، سرعت جذب خالص، با 048/0 و 23 گرم درمتر مربع در 500 درجه  روز رشد حاصل گردید.با افزایش سطوح تراکم وکود اوره ،وزن خشک کل ،وزن خشک برگ ،شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول افزایش یافت. حداکثر وزن خشک کل به میزان 3500 گرم درمتر مربع در 1150 درجه روز رشد مشاهده شد.

فهرست مطالب

عنوان و شماره                                                                                                       صفحه

فهرست جدول ها……………………………………………………………………………………………………………..س

فهرست شکل ها………………………………………………………………………………………………………………..ش

فصل اول

• مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………..2
• اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………..4.

فصل دوم

2-1- تاریخچه و مبداء سورگوم…………………………………………………………………………………………6

2-2- دلایل توسعه سورگوم در آینده…………………………………………………………………………………..7

2-3-گیاه شناسی سورگوم…………………………………………………………………………………………………7

2-4-مرفولوژی سورگوم………………………………………………………………………………….8.

2-4-1-ساقه……………………………………………………………………………………………………………………8

2-4-2-ریشه…………………………………………………………………………………………………………………..9

2-4-3-برگ………………………………………………………………………………………………………………….10

2-4-4- پنجه زنی…………………………………………………………………………………………………………..11

2-5-معرفی برخی از هیبرید های سورگوم………………………………………………………….12

2-5-1-سورگوم علوفه ای واریته اسپیدفید…………………………………………………………………………..12

2-5-2-سورگوم علوفه ای شیرین هیبرید شوگر گریز……………………………………………………………13

2-5-3-سورگوم علوفه ای هیبرید جامبو……………………………………………………………………………..13

2-6-اکولوژی سورگوم……………………………………………………………………………………………………13

2-7-واکنش به خاک………………………………………………………………………………………………………14

2-8- مراحل رشد و نمو کلی سورگوم………………………………………………………………………………..14

2-9-زراعت سورگوم……………………………………………………………………………………..15

2-9-1-آماده کردن زمین…………………………………………………………………………………………………15

2-9-2-زمان کاشت………………………………………………………………………………………………………..16

 فهرست مطالب

 عنوان و شماره                                                                                                 صفحه

2-9-3-انتخاب بذر………………………………………………………………………………………………………….17

2-9-4-میزان بذر مصرفی………………………………………………………………………………………………….17

2-9-5-عملیات کاشت…………………………………………………………………………………………………….18

2-9-6-مواد غذایی مورد نیاز سورگوم………………………………………………………………………………..18

2-10-عملیات داشت……………………………………………………………………………………………………….19

2-11-آفات……………………………………………………………………………………………………………………20

2-12-برداشت………………………………………………………………………………………………21

2-12-1-زمان برداشت…………………………………………………………………………………………………….21

2-13-تناوب زراعی سورگوم…………………………………………………………………………………………….22

2-14-تأثیر نیتروژن بر روی صفات کمی و کیفی علوفه………………………………………………………….23

2-15-تأثیر تراکم کاشت بر روی صفات کمی و کیفی علوفه………………………………………………….32

فصل سوم

3-1-موقعیت جغرافیایی و ویژگی های آب و هوایی محل اجرای آزمایش…………………………………43

3-2-کیفیت خاک محل اجرای آزمایش………………………………………………………………………………44

3-3-طرح آزمایشی مورد استفاده…………………………………………………………………………………………44

3-4-عملیات آماده سازی زمین…………………………………………………………………………………………..45

3-5-کاشت…………………………………………………………………………………………………………………….45

3-6-داشت……………………………………………………………………………………………………45

3-6-1-آبیاری………………………………………………………………………………………………………………..45

3-6-2-تنک کردن………………………………………………………………………………………………………….46

3-6-3-وجین و مبارزه با بیماری ها و آفات………………………………………………………………………….46

3-7-نمونه برداری جهت اندازه گیری صفات مورد ارزیابی……………………………………………………..46

3-8-تجزیه واریانس داده ها……………………………………………………………………………………………….47

فهرست مطالب

عنوان و شماره                                                                                             صفحه

 فصل چهارم

4-1-مراحل فنولوژیکی………………………………………………………………..49

4-1-1-تاریخ سبز شدن…………………………………………………………………………………………………….49

4-1-2-تاریخ سنبله رفتن…………………………………………………………………………………………………..49

4-2-مراحل مرفولوژیکی………………………………………………………………49

4-2-1-ارتفاع بوته…………………………………………………………………………………………………………..49

4-2-2-تعداد برگ………………………………………………………………………………………………………….52

4-2-3-تعداد پنجه…………………………………………………………………………………………………………..55

4-3-اجزاء عملکرد………………………………………………………………………58

4-3-1-وزن ساقه…………………………………………………………………………………………………………….58

4-3-2-وزن برگ……………………………………………………………………………………………………………60

4-3-3-وزن سنبله……………………………………………………………………………………………………………62

4-4-شاخص های رشد…………………………………………………………………64

4-4-1-شاخص سطح برگLAI))…………………………………………………………………………………….64

4-4-2-وزن خشک کل(TDW)……………………………………………………………………………………..67.

4-4-3- میزان جذب خالص(NAR)………………………………………………………………………………….69

4-4-4-میزان رشد محصول(CGR)…………………………………………………………………………………..71

4-4-5-میزان رشد نسبی(RGR)……………………………………………………………………………………….73

4-5-نتیحه گیری و پیشنهادات………………………………………………………..75

4-5-1-نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………75

4-5-2-پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………..76

فهرست جدول ها

عنوان و شماره                                                                                                        صفحه

جدول3-1-آمار آب و هوایی منطقه در طول فصل زراعی……………………………………………………….43

جدول3-2- نتایج آزمایش تجزیه خاک ………………………………………………………………………………44

جدول4-1-تجزیه واریانس صفات ارتفاع بوته.تعداد برگ.تعداد پنجه………………………………………..49

جدول   4  -2-تجزیه واریانس صفات وزن ساقه.وزن برگ.وزن سنبله……………………………………………..52

جدول 4-3-مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک و اجزاء عملکرد در تراکم های مختلف…………………..54

جدول 4-4- مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک و اجزاء عملکرد درسطوح مختلف  کود اوره…………..55

جدول 4-5- تجزیه واریانس صفات بیشینه شاخص سطح برگ (LAI_max)……………………………….67

فهرست شکل ها

عنوان و شماره                                                                                              صفحه

شکل4-1-اثر تراکم بوته بر ارتفاع هربوته……………………………………………………………………………..50

شکل4-2- اثر کود اوره بر ارتفاع هر بوته……………………………………………………………………………..51

شکل4-3- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر ارتفاع هر بوته …………………………………………………51

شکل4-4-اثر تراکم بوته بر تعداد برگ در هربوته………………………………………………………………….53

شکل4-5- اثر کود اوره بر تعداد برگ در هربوته…………………………………………………………………..53

شکل4-6- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر تعداد برگ در هربوته………………………………………..54

شکل4-7-اثر تراکم بوته بر تعداد پنحه درهر بوته…………………………………………………………………..56

شکل4-8- اثر کود اوره بر تعداد پنحه در هربوته……………………………………………………………………57

شکل4-9-اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر تعداد پنحه در هربوته………………………………………….57

شکل4-10-اثر تراکم بوته بر وزن ساقه درهر بوته………………………………………………………………….58

شکل4-11-اثر کود اوره بر وزن ساقه درهربوته…………………………………………………………………….59

شکل4-12- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن ساقه در هربوته………………………………………..59

شکل4-13-اثر تراکم بوته بر وزن برگ در بوته……………………………………………………………………60

شکل4-14-اثر کود اوره بر وزن برگ درهربوته……………………………………………………………………61

شکل4-15- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن برگ در هربوته……………………………………….61

شکل4-16اثر تراکم بوته بر وزن سنبله در هربوته……………………………………………………………………63

شکل4-17-اثر کود اوره بر وزن سنبله درهر بوته…………………………………………………………………..63

شکل4-18- اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر وزن سنبله در هربوته………………………………………64

شکل4-19-روند تغییرات LAI سورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه-روز رشد……………………………………………………………………………………………………………….65

شکل4-20-روند تغییرات LAI سورگوم علوفه ای در سطوح مختلفکود اوره  درطول فصل رشد بر

اساس درجه-روز رشد……………………………………………………………………………………………………..66

شکل4-21-روند تغییراتTDW سورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد…………………………………………………………………………………………………………………68

فهرست شکل ها

عنوان و شماره                                                                                               صفحه

شکل4-22-روند تغییراتTDW سورگوم علوفه ای در سطوح مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد………………………………………………………………………………………………………..69

شکل4-23-روند تغییراتNAR سورگوم علوفه ای درتراکم های مختلف در  طول فصل رشد بر اسا

درجه روز رشد………………………………………………………………………………………………………………..70

. شکل4-24-روند تغییراتNAR سورگوم علوفه ای درسطوح مختلف کود اوره در  طول فصل رشد بر اساس درجه روز رشد…………………………………………………………………………………………………….71

شکل4-25-روند تغییرات CGRسورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد…………………………………………………………………………………………………………………72

شکل4-26روند تغییرات CGRسورگوم علوفه ای در سطوح  مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد………………………………………………………………………………………………………..73

شکل4-27-روند تغییرات RGRسورگوم علوفه ای در تراکم های مختلف در طول فصل رشد بر اساس

درجه روز رشد……………………………………………………………………………………………………………….74

شکل4-28-روند تغییرات RGRسورگوم علوفه ای در سطوح مختلف کود اوره در طول فصل رشد بر

اساس درجه روز رشد……………………………………………………………………………………………………….74

-1-مقدمه

یکی از عمده‌ترین مشکلات تولید پروتئین و محصولات دامی در کشور، کمبود علوفه و خوراک کافی جهت تغذیه‌ی دام‌ها می‌باشد. سورگوم علوفه‌ای (sorghum bicolor (L) monch) یکی از مهمترین گیاهان علوفه‌ای مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا است که به علت سازگاری با شرایط گرم و خشک و بالا بودن کارایی مصرف آب می‌تواند در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند تولید خوبی داشته باشد. امروزه علاوه بر ارقام بومی متداول، کشت ارقام هیبرید پر محصول سورگوم نیز در ایران رو به افزایش است(20و12).سورگوم علوفه‌ای عمدتا در مناطق جنوب ایران کشت می‌شود و معمولا تراکم کاشت پایین و فاصله‌ی ردیفی کم باعث افزایش تولید ماده‌ی خشک علوفه‌ای می‌گردد، اما با افزایش تراکم کیفیت علوفه کاهش می‌یابد. این گیاه در شرایط دیم نیز بخوبی شرایط آبیاری رشد موفقیت‏آمیزی دارد. علوفه‏ی آن تقریبا برای تغذیه بیشتر دام‏ها مورد استفاده قرار می‏گیرد و همچنین می‏تواند بعنوان علوفه خشک و سیلویی مورد استفاده قرار گیرد. به هر حال کیفیت سورگوم علوفه‏ای، به علت کم بودن محتوای پروتیین و وجود اسید پروسیک پایین است. بنابراین بهبود کیفیت و کمیت سورگوم علوفه ای الزامیست (12)

سورگوم علوفه‏ای پنجمین غله بعد از گندم، برنج، ذرت و جو می باشد (fao 2004) و برای سیستم های کشت پایدار بسیار مناسب است زیرا توانایی زنده ماندن در شرایط محدودیت آب را دارد (53و34).  اهمیت آن به عنوان یک گیاه علوفه‏ای، رشد آن در نقاط مختلف دنیا و همچنین سودمندی بالا از یک طرف و توانایی سازگاری با آب و هوای مختلف و شرایط کمبود آب از طرف دیگر می‏باشد. سورگوم می‏تواند در هر دو شرایط آب و هوایی گرم در سودان، یا آب و هوای نسبتا سرد در جنوب کانادا سازش یابد. تحت شرایط محدودیت ممکن است بطور معنی داری سود بیشتری نسبت به ذرت تولید کند (76).

در گیاهان علوفه‏ای از گونه‏های مختلف از جمله سورگوم، در شرایط افزایش غلظت CO₂ و تیمارهای مختلف نیتروژن، افزایش CO₂ تنها درر صورتی می‏تواند منجر به افزایش عملکرد و رشد مجدد بهتر گردد که گیاه در محدودیت نیتروژن قرار نداشته باشد و بتواند به نسبت افزایش غلظت CO₂، از خاک نیز نیتروژن بیشتری جذب نماید. گزارش شده است که افزایش نیتروژن اثر مثبتی بر روی ارتفاع گیاه و عملکرد شکر در سورگوم شیرین داشته است. هر چند علوفه سورگوم و دانه‏ی آن نقش عمده‏ای در تغذیه دام و زندگی روزمره انسان دارد، اما با این وجود در اکثر کشورهای جهان پژوهش و پیشرفت در امر تولید و مدیریت این گیاهان، در مقایسه با تلاش و توجهی که به سایر محصولات معطوف می‏شود، اندک است. با توجه به کمبود مراتع غنی و فشار دام بر آن‏ها، بررسی و مطالعه پیرامون کشت این محصولات اهمیت ویژه‏ای می‏یابد (74).اظهار داشتند که توزیع مساوی کود نیتروژن در دو نوبت، موقع کاشت یا بعد از تنک و پس از برداشت چین اول، به‏طور معنی‏داری عملکرد ماده خشک سورگوم علوفه‏ای را افزایش داده واجزای عملکرد را نیز بهبود می‏بخشد.در عین حال، استفاده موثر از نیتروژن به عوامل مختلفی بستگی داشته ومیزان نیاز گیاهان با توجه به این عوامل  متفاوت می‏باشد(27، 41 و 2).

عملیات زراعی نیز می‏تواند عملکرد سورگوم را تحت تاثیر قرار دهد و تراکم کاشت یکی از ابزار عمده مورد نیاز برای رشد گیاه و عملکرد است. تراکم کاشت بالا عملکرد دانه‏ای و علوفه‏ای سورگوم را تحت تاثیر قرار می‏دهد. افزایش تراکم گیاهی باعث افزایش ارتفاع و وزن خشک ساقه می‌شود و تعداد پنجه را نیز کاهش می‌دهد و از طرفی عملکرد ماده‌ی خشک و محتوای پروتئین علوفه‌ی سورگوم با دادن کود سرک افزایش می‌یابد.  گزارش‏ها حاکی از این است که برهمکنش مقادیر کود نیتروژن و آرایش کاشت (تراکم بوته) بر درصد پروتئین خام تاثیر معنی داری نداشت (4). نظر به این‌که کود شیمیایی نیتروژن و فاصله ی بوته ها روی ردیف کاشت ( تراکم در واحد سطح) نقش مهمی در تولیدات گیاهی، به خصوص در گیاهان علوفه‌ای ایفا می‌کنند و میتوانند خصوصیات مورفولوژیکی سورگوم علوفه‏ای را به‏طور معنی‏داری تحت تاثیر قرار دهند، بررسی میزان کاربرد کود نیتروژن و فاصله ی بوته ها (تعداد بوته در واحد سطح) برای هر محصول گیاهی از اهمیت بسزایی برخوردار است.

1-2-اهداف این پژوهش:

1- دستیابی به بهترین مقدار محلول پاشی کود اوره با   توجه به نتایج.

2-بررسی صفات فیزیولوژیک و تاثیر تراکم ها و سطوح مختلف کود اوره بر روی این صفات.

3-دستیابی به تراکم مطلوب با توجه به الگوی محلول پاشی و نتایج داده ها.

4-بررسی امکان تولید علوفه تابستانه از سورگوم علوفه ای در شهرستان کوهدشت.